Od 1 listopada 2019 r. mechanizm podzielonej płatności (MPP) obowiązuje przy sprzedaży krajowej, która obecnie podlega mechanizmowi odwrotnego obciążenia (np. dostaw prętów stalowych, telefonów komórkowych, odpadów, surowców wtórnych) oraz objętej odpowiedzialnością solidarną nabywcy (jak np. dostawy paliwa, rur stalowych). Obowiązkowy split payment obejmuje także usługi budowlane.
Zamiast odwrotnego obciążenia, nowelizacja wprowadza stosowany obligatoryjnie mechanizm podzielonej płatności. MPP ma być stosowany w odniesieniu do 150 grup towarowych i usługowych określonych zgodnie z Polską Klasyfikacją Wyrobów i Usług (PKWiU) z 2008 r. Obowiązkowy tzw. split payment dotyczy branż, które były objęte dotąd reżimem odwrotnego obciążenia oraz zakresem odpowiedzialności podatkowej. Chodzi o branże stalową, paliwową, usług budowlanych i przenoszenia uprawnień do CO2. Mechanizmem tym objęte zostają także transakcje, których przedmiotem są: części i akcesoria do pojazdów silnikowych, węgiel i produkty węglowe oraz maszyny i urządzenia elektryczne, ich części i akcesoria. Do grup towarów i usług z obligatoryjnym MPP należą więc w szczególności: elektronika (np. smartfony, telefony, tablety, laptopy, netbooki, konsole do gier, tusze, tonery, dyski twarde, procesory); paliwa do napędu samochodów, oleje opałowe i smarowe; prawa do emisji gazów cieplarnianych; roboty budowlane; węgiel; wyroby ze stali, metale szlachetne, metale kolorowe; odpady, złom, surowce wtórne oraz handel częściami do samochodów i motocykli.
Obligatoryjnym mechanizmem split payment objęte zostają płatności za niektóre towary lub usługi (wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT), udokumentowane fakturą, w której kwota brutto przekracza 15 tys. zł (lub równowartość tej kwoty w walucie obcej).
Co ważne, obowiązkowy split payment dotyczy wyłącznie transakcji dokonywanych pomiędzy podatnikami (B2B), podlegających opodatkowaniu VAT w Polsce, udokumentowanych fakturą, w której kwota należności ogółem przekracza 15 000 zł brutto.
To, czy MPP zostanie obowiązkowo zastosowany do danej transakcji, ma wynikać z odpowiedniej informacji zamieszczonej na fakturze. Faktura, której wartość brutto przekroczy 15 tys. PLN, dokumentująca sprzedaż towarów lub usług objętych obowiązkowym mechanizmem split payment będzie musiała zostać opatrzona adnotacją „mechanizm podzielonej płatności”. W razie braku takiej informacji na fakturze – urząd skarbowy nałoży na sprzedawcę dodatkowe zobowiązanie podatkowe (sankcję VAT) w wysokości 30% kwoty VAT wykazanej na fakturze. Sankcja 30% przewidziana jest także dla nabywcy, który pomimo obowiązku dokonania zapłaty w split payment, ureguluje tę kwotę w inny sposób.
Kary te nie znajdą zastosowania, jeśli:
pomimo braku oznaczenia „mechanizm podzielonej płatności” na fakturze, nabywca ureguluje fakturę poprzez split payment,
pomimo braku zapłaty w split payment przez nabywcę, sprzedawca rozliczy całą kwotę VAT z faktury.
Poza tym płatność dokonana z pominięciem obowiązkowego split payment nie może stanowić kosztu w PIT oraz CIT. Czyn ten został objęty odpowiedzialnością na podstawie Kodeksu karnego skarbowego.
Od 1 listopada 2019 r. obowiązują również ułatwienia w modelu dobrowolnego, jak i obowiązkowego MPP. Polegają one na możliwości:
- opłacania z rachunku VAT – poza należnym VAT oraz VAT z faktur otrzymywanych od kontrahentów – również należności z tytułu podatków dochodowych, akcyzy, cła, VAT od importu oraz składek ZUS,
- stosowania mechanizmu do zaliczek wnoszonych przed wystawieniem faktury,
- dokonywania jednym komunikatem przelewu płatności za więcej niż jedną fakturę (za kilka faktur w ramach jednego przelewu).
Poza tym od tej daty zmienione przepisy odstępują w ogóle od określania dolnego limitu, od którego ma być stosowana odpowiedzialność solidarna nabywcy. Nie ma też już kaucji gwarancyjnej, a więc nie będzie możliwe wyłączenie stosowania przepisów o odpowiedzialności solidarnej nabywcy towarów poprzez jej złożenie.
Jeżeli rozliczenie następuje w formie kompensaty, to obowiązkowy split payment nie ma zastosowania (art. 108a ust. 1d ustawy o VAT).
Zgodnie z przepisami przejściowymi, w przypadku gdy:
- przed 1 listopada 2019 r. podatnik dokonał dostawy towarów lub świadczenia usług, wymienionych w załączniku nr 11 lub załączniku nr 14 do ustawy o VAT, dla których obowiązek podatkowy powstał lub faktura została wystawiona po 31 października 2019 r.,
- po 31 października 2019 r. podatnik dokonał dostawy towarów lub świadczenia usług, wymienionych w załączniku nr 11 lub załączniku nr 14 do ustawy, dla których faktura została wystawiona przed 1 listopada 2019 r
– stosuje się przepisy sprzed 1 listopada br. (od- wrotne obciążenie).
Jak wskazano, 1 listopada 2019 r. wchodzi w życie obowiązek stosowania mechanizmu podzielonej płatności (MPP) dla niektórych transakcji, zaś 1 stycznia 2020 r. – obowiązek zapłaty na rachunek wskazany w Wykazie podatników VAT. Właściwym rachunkiem, który pozwala podatnikowi na wywiązanie się z tych obowiązków, jest rachunek rozliczeniowy lub imienny rachunek w SKOK otwarty w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Warto zatem sprawdzić, czy wykorzystywane do działalności gospodarczej rachunki rozliczeniowe lub imienne rachunki w SKOK otwarte w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą podatnika na pewno zostały zgłoszone do urzędu skarbowego.
Podmioty zagraniczne rozliczające za pomocą przelewów bankowych transakcje podlegające opodatkowaniu VAT w Polsce są zobowiązane do otwarcia rachunku bankowego w Polsce. Na wniosek podatnika nieposiadającego siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju naczelnik drugiego urzędu skarbowego dokonuje zwrotu poniesionych przez podatnika kosztów obsługi rachunków – do wysokości kosztów wynikających z prowadzenia i wykorzystywania rachunków VAT do celów obowiązkowego stosowania mechanizmu podzielonej płatności.