„Program konwergencji. Aktualizacja 2018” przewiduje ograniczenie deficytu sektora instytucji rządowych i samorządowych do 0,7 proc. PKB w 2021 r. i jednoczesny spadek długu sektora do 46% PKB. Program stanowi główną część Wieloletniego Planu Finansowego Państwa na lata 2018-2021, który przedstawia priorytety polityki rządu i ich wpływ na finanse publiczne.
Założenia makroekonomiczne
W 2017 r. tempo wzrostu PKB przyspieszyło do 4,6% i było najwyższe od 2011 r. Głównym czynnikiem wzrostu pozostał popyt krajowy. Perspektywy polskiej gospodarki pozostają dobre. W 2018 r. istotnym czynnikiem wzrostu będą inwestycje, zwłaszcza publiczne. Jednak konsumpcja prywatna, wspierana optymistycznymi oczekiwaniami polskich konsumentów i dobrą sytuacją na rynku pracy, pozostanie głównym źródłem wzrostu. W latach 2018-2019 PKB wzrośnie realnie po 3,8% r/r, a w 2020-21 odpowiednio o 3,7% i 3,6%.
Przewiduje się, że w 2018 r. stopa bezrobocia spadnie do 4,2% z 4,9% zanotowanych w roku poprzednim, a w 2019 r. wyniesie 3,9%. Przy utrzymaniu założonych trendów na rynku pracy, w długim horyzoncie prognozy stopa bezrobocia może zmniejszyć się nawet do 3,3%. Dalsza poprawa sytuacji na rynku pracy będzie sprzyjać wzrostowi wynagrodzeń w sektorze rynkowym.
Zgodnie z Programem oczekuje się, że ceny żywności oraz surowców energetycznych ustabilizują się, natomiast nastąpi wzrost inflacji bazowej napędzany głównie wysokim tempem wzrostu wynagrodzeń. W rezultacie tempo wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych powoli będzie się zbliżać do celu inflacyjnego i osiągnie 2,5% w latach 2020-2021.
Finanse publiczne
Jednym z najważniejszych celów rządu jest utrzymanie stabilności finansów publicznych przy wspieraniu inkluzywnego wzrostu gospodarczego (czyli takiego, z którego wszyscy korzystają). Zapewni to prowadzenie polityki budżetowej zgodnej ze stabilizującą regułą wydatkową.
Przy założeniu pełnego wykorzystania limitów wydatkowych prognozowany deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych zostanie ograniczony do 0,7% PKB w 2021 r. Jednocześnie relacja długu do PKB według definicji UE będzie się stopniowo obniżać aż do 46,0% na koniec 2021 r.
Polska podlega wymogom części prewencyjnej Paktu Stabilności i Wzrostu, która zobowiązuje państwa członkowskie UE do osiągnięcia w określonym tempie tzw. średniookresowego celu budżetowego (MTO; dla Polski deficyt strukturalny w wysokości 1% PKB). Dostosowanie na ścieżce do MTO za okres 2016-2017 było zgodne z wymogami Paktu Stabilności i Wzrostu. Prognozowana ścieżka wyniku strukturalnego w latach 2018-2021 (coroczna redukcja o 0,5 pkt. proc. PKB) jest spójna z wymogami dochodzenia do MTO.
Przedstawiona w Programie prognoza ścieżki fiskalnej ma ostrożny charakter. Po pierwsze, w okresie 2018-2021 zakłada pełną realizację limitów wydatków budżetu państwa, które wynikają ze stabilizującej reguły wydatkowej, podczas gdy niewykonanie wydatków budżetu państwa w 2017 r. wyniosło 0,4% PKB, a w latach 2011-2017 średnio 0,6% PKB. Po drugie, w prognozie długu publicznego założono stały kurs walutowy. Po trzecie, dla potrzeb przedstawionej w Programie ścieżki fiskalnej przyjęto konserwatywne założenia makroekonomiczne, zbliżone do ścieżki równowagi średniookresowej.
| w % PKB | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 |
| Wynik nominalny | -2,1 | -1,5 | -1,1 | -0,7 |
| Wynik strukturalny | -2,8 | -2,3 | -1,8 | -1,3 |
| Dług sektora | 50,4 | 50,4 | 48,7 | 46,0 |
Tabela. Wynik i dług sektora instytucji rządowych i samorządowych w latach 2018-21
Działania na rzecz uszczelnienia systemu podatkowego
Od 2016 r., kiedy wprowadzono szereg reform systemu podatkowego, nastąpił silny wzrost dochodów podatkowych. W 2017 r. wyniosły one 21,0% PKB, co oznacza wzrost o 0,4 pkt. proc. w porównaniu z 2016 r. Dzięki działaniom uszczelniającym system podatkowy do budżetu ściągnięto z podatku VAT, w ujęciu kasowym, 30 mld zł więcej niż w 2016 r. W okresie dwóch lat przyrost poziomu dochodów z VAT wyniósł w ujęciu kasowym łącznie 33,7 mld zł. W 2017 r. zaobserwowano również silny przyrost wpływów z podatku CIT, który znacząco przewyższył nominalne tempo wzrostu gospodarczego.
Zgodnie z metodologią Komisji Europejskiej dotyczącej szacowania luki w VAT, w 2017 r. luka podatkowa uległa zauważalnemu ograniczeniu (o 6,0 pkt. proc.), choć wciąż wynosiła ok. 25 mld zł, tj. ok. 14,0% potencjalnych wpływów. W 2017 r. poprawa dochodów z VAT, dzięki lepszemu przestrzeganiu przez podatników obowiązujących regulacji (tzw. compliance effect), wyniosła 10,8 mld zł, a w okresie 2016-2017 łącznie 17,4 mld zł. Potwierdza to, że wprowadzone instrumenty dotyczące walki z praktykami o charakterze przestępczym w podatku VAT oraz inne działania uszczelniające system podatkowy przyniosły wymierne efekty.
Zobacz również: