Ustawa z 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej pozwala zachować ciągłość rozliczeń podatkowych firmy po śmierci jej właściciela.
Ustawa wprowadziła także zwolnienie z podatku od spadków z tytułu nabycia przedsiębiorstwa przez osoby, które będą je prowadziły przez co najmniej 2 lata.
Zarząd sukcesyjny do czasu załatwienia spraw spadkowych
Żeby przeprowadzić sukcesję na podstawie nowej ustawy, należy:
- powołać zarządcę sukcesyjnego – wystarczyoświadczenie na piśmie i zgoda zarządcy; możebyć nim każdy, kto ma pełną zdolność do czynności prawnych i nie ma zakazu prowadzenia działalności gospodarczej (np. prokurent, doradca podatkowy);
- zgłosić zarządcę do CEIDG.
Jeśli przedsiębiorca sam nie powoła zarządcy, to po jego śmierci zarządcę sukcesyjnego może powołać:
- małżonek przedsiębiorcy, jeśli ma udział w przedsiębiorstwie w spadku,
- spadkobierca przedsiębiorcy, który przyjął spadek albo
- zapisobierca windykacyjny, który przyjął zapis – jeśli przedsiębiorstwo jest objęte zapisem windykacyjnym w testamencie
W tej sytuacji powołanie zarządcy jest trudniejsze: wymagana jest forma aktu notarialnego, potrzebna jest zgoda ponad 85% uprawnionych (wg wielkości udziałów w przedsiębiorstwie) i obowiązuje termin na powołanie zarządcy – 2 miesiące od dnia śmierci przedsiębiorcy.
Do czasu powołania zarządcy prawdopodobni właściciele przedsiębiorstwa w spadku:
- mogą dokonywać tylko czynności, które są konieczne, by nie pogorszył się stan przedsiębiorstwa (np. sprzedaż psujących się zapasów),
- bieżącą działalność firmy mogą kontynuować wyjątkowo,
- mogą zgłosić kontynuowanie prowadzenia firmy do US i korzystać z NIP,
- ponoszą odpowiedzialność za dokonane czynności.
Zarząd sukcesyjny może trwać, co do zasady, maksymalnie 2 lata od śmierci przedsiębiorcy. W wyjątkowych przypadkach sąd może przedłużyć ten czas do 5 lat. Co do zasady, zarząd sukcesyjny wygaśnie z momentem podziału spadku.
Podatki
Przedsiębiorstwo w spadku: jest podatnikiem podat-ku PIT, VAT, akcyzy i podatku od gier, korzysta z NIP przedsiębiorcy, z jego majątku regulowane są zaległe i bieżące podatki, korzysta z interpretacji podatkowych wydanych wobec zmarłego przedsiębiorcy.
Zarządca sukcesyjny: rozlicza i reguluje podatki oraz odpowiada za zobowiązania podatkowe subsydiarnie.
Z kolei właściciele przedsiębiorstwa w spadku: odpowiadają za zobowiązania podatkowe przedsiębiorstwa w spadku i są podatnikami pozostałych podatków (jak np. podatek od nieruchomości).
PIT: przedsiębiorstwo w spadku kontynuuje metodę opodatkowania po przedsiębiorcy (podatek liniowy, karta podatkowa, ryczałt) do końca roku, w kolejnym roku może wybrać inną metodę. Przedsiębiorstwo w spadku może odliczać stratę i koszty poniesione przez przedsiębiorcę, kontynuować amortyzację, odliczać wydatki na B+R.
VAT: jeśli zarządca zostanie powołany przez przedsiębiorcę – nie nastąpi wyrejestrowanie podatnika VAT. Ustanowienie zarządu po śmierci przedsiębiorcy albo zgłoszenie kontynuacji prowadzenia przedsiębiorstwa powoduje przywrócenie reje-stracji w VAT.
Akcyza: do kontynuacji działalności na podstawie zezwoleń i innych decyzji akcyzowych konieczne jest powołanie zarządcy za życia przedsiębiorcy i przeniesienie nań decyzji. W przypadku zaś pozostałych rodzajów działalności akcyzowej brak jest konieczności uzyskania decyzji lub nowego wpisu do rejestru.
Pracownicy
Umowa o pracę zostanie przedłużona na dotychcza-sowych zasadach, jeśli:
- przedsiębiorca powoła zarządcę za życia albo
- w ciągu 30 dni od śmierci przedsiębiorcy zarządca albo prawdopodobny właściciel przedsiębiorstwa zawrze z pracownikiem porozumienie o kontynuacji umowy. W braku porozumienia – każdy pracownik może zgłosić gotowość powrotu do pracy w ciągu miesiąca od ustanowienia zarządu (z pierwszeństwem w zatrudnieniu).
Przedłużone stosunki pracy trwają do upływu terminu na powołanie zarządcy albo do dnia wygaśnięcia zarządu.
Decyzje administracyjne
W razie śmierci właściciela firmy, koncesje, zezwolenia, licencje i pozwolenia związane z przedsiębiorstwem nie wygasają, o ile są spełnione warunki do ich uzyskania.
Zarządca sukcesyjny może złożyć (w ciągu 3 miesięcy od ustanowienia zarządu) wniosek o potwierdzenie możliwości wykonywania decyzji i wykonywać decyzję już od dnia złożenia wniosku z dokumentami potwierdzającymi warunki do uzyskania decyzji, chybaże organ tego zakaże.
Z kolei właściciel przedsiębiorstwa w spadku może złożyć wniosek o przeniesienie na niego decyzji za zgodą pozostałych właścicieli przedsiębiorstwa –w terminie 6 miesięcy od dnia śmierci przedsiębiorcy albo od wygaśnięcia zarządu.
Przedsiębiorca nie zostanie wykreślany z rejestru działalności regulowanej z momentem śmierci. Zarządca sukcesyjny może złożyć wniosek o zmianę danych w rejestrze w terminie miesiąca od ustanowienia zarządu.
Umowy cywilne
Dzięki zarządowi sukcesyjnemu umowy zawarte w ramach działalności firmy (np. zlecenia, dostawy, leasing, kredyty) nie wygasną po śmierci właściciela firmy, tylko zarządca sukcesyjny będzie kontynuował ich wykonywanie. Nie będą jednak kontynuowane umowy, których wykonanie zależy od osobistych cech przedsiębiorcy (np. dzieła).
Do czasu ustanowienia zarządu i sukcesyjnego wykonanie umowy zostanie wstrzymane, ale nie będą naliczane odsetki ani kary umowne.
Strony mogą inaczej uregulować skutki śmierci przedsiębiorcy w umowie.